STRES VE TRAVMA

Travma; kişinin kendisinin ya da yakınlarının ruhsal ve bedensel bütünlüğüne tehdit olarak algılanan olay ve durumları ifade eder. Bu tür olaylara doğrudan maruz kalmak kadar tanık olmak da travmatik etkiler yaratabilir. Savaş, kaza, doğal afetler, istismar, tecavüz gibi olaylar travmatik olaylardır ancak travmatik olayları sadece bunlarla sınırlandırmak mümkün değildir. Psikolojik tehdir olarak kabul edilen kıyaslanma, aşağılanma, fiziksel ve duygusal ihmal, dışlanma gibi tutum ve davranışlar da kişinin ruhsallığı üzerinde travmatik etki yaratabilirler. Travmatik yaşantılar afetler ve doğa olayları gibi doğal yollarla oluşabildikleri gibi trafik kazaları, maden kazaları, işkence, tecavüz gibi insan eliyle de ortaya çıkarılabilirler.

Travmadan söz ettiğimizde vurgulanması gereken temel meselelerden biri travmatize olmanın travmaya şahsen maruz kalmayı gerektirmediğidir. Olayın mağduru olmasak da bir yakınımızın hatta hiç tanımadığımız bir kişinin marz kaldığı olaydan dolayı travmatize olma potansiyelimiz vardır. Savaşların ya da saldırrıya uğramış tanınmayan bir kişiye dair haberlerin kişide travmatik etkilere yol açması olasıdır.

Travatik yaşantıya maruz kalmış bir kişinin posttravmatik stres belirtileri göstermesi kişilik özelliklerine, geçmiş yaşantılarına, dünyayı kavrama ve algılama biçimlerine, ailenin ve toplumun desteğine bağı olarak değişkenlik gösterebilir.

Travmatik yaşantılar karşısında kişi fiziksel, zihinsel, duygusal, davranışsal ve sosyal olarak etkilenir. Bu etkilenme; öfke, üzüntü, korku, gibi duygular, dikkati odaklamakta güçlük, unutkanlık, sinirlilik, konuşmada eskisine göre artma ya da içe kapanma, bedensel ağrı ve yakınmalar, uyku problemleri, gerginlik, huzursuzluk, tedirginlik, arkadaşlık, aile, iş, ilişkilerinde sorunlar şeklinde ortaya çıkabilir.

Travmatize olmuş kişilerle yürütülen psikoterapi süreçlerinde ana hedefler; travma sonrası ortaya çıkmış olan zihinsel, duygusal, fiziksel ve davranışsal olumsuz etkilenmeleri ortadan kaldırmak, ortaya çıkabilecek sorunlarla başa çıkma stratejilerini geliştirmek ve kişinin olayı geride bırakmasına destek vermektir.

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing – Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) etkin bir psikoterapi yöntemi olarak travmatik yaşantıların sağaltımında uygulanmaktadır. Bu yöntem bilgi işleme modeline dayanan, 8 farklı aşamadan oluşan entegratif bir yaklaşımdır. Anı ağlarının psikolojik sağlığın temeli olduğu yaklaşımından hareketle birbirinden kopan ilgili bağlantıların yeniden bir araya getirilmesine hizmet eder.